Dünya Doğu Türkistan Kardeşlik Buluşması’nın Ardındaki Yapısal Sorunlar ve Finansman İddiaları

Dünya Doğu Türkistan Kardeşlik Buluşması’nın Ardındaki Yapısal Sorunlar ve Finansman İddiaları (Kocaeli, 27-28 Eylül)

Dünyanın çeşitli ülkelerinden gelen Uygur diasporası liderleri, akademisyenleri ve aktivistlerini bir araya getiren Dünya Doğu Türkistan Kardeşlik Buluşması, 27-28 Eylül tarihlerinde Türkiye’nin Kocaeli ilinde, Doğu Türkistan Eğitim ve Dayanışma Derneği organizatörlüğünde gerçekleştirilmiştir. Toplantının yeri, organizasyon şekli ve uluslararası fon trafiğine dair ortaya atılan ciddi iddialar, etkinliğin Türk Silahlı Kuvvetleri ve İçişleri Bakanlığı gibi devlet kurumları tarafından daha derinlemesine incelenmesi gerekliliğini düşündürmektedir.

I. Toplantının Stratejik Konumu ve Gizlilik İddiaları

Organizasyonun, Uygur diasporasının merkezi ve Türkiye’nin en büyük şehri olan İstanbul yerine Kocaeli‘de gerçekleştirilmesi dikkat çekicidir ve bu durumun ardında yatan nedenler sorgulanmalıdır.

Düşük Profil ve Güvenlik Tedbiri İddiaları

Güvenilir kaynaklardan gelen iddialar, bu tercihin lojistik bir kolaylıktan ziyade, stratejik bir gizlenme amacı taşıdığını öne sürmektedir.

• Basından ve Kamuoyundan Gizlenme: Aktivist çevreler, toplantının İstanbul’da yapılması durumunda Türk basınında geniş yer bulacağını ve bunun da Çin ile olan hassas diplomatik dengeyi gözetmek zorunda olan Türk devletini zor durumda bırakabileceği veya toplantının engellenmesine yol açabileceği endişesiyle Kocaeli’ni seçtiğini iddia etmektedir.
• Propaganda Amaçlı Kullanım: İddialara göre, Uygur aktivistler bu tür toplantıları Türk devletinin ve milletinin bilgisi dışında veya en az dikkat çekecek şekilde düzenlemekte, ancak toplantı sonrasında elde edilen görüntü ve içerikleri uluslararası platformlarda propaganda amaçlı yayarak Türkiye’nin desteğini aldıkları imajını oluşturmaya çalışmaktadırlar.

Bu iddialar, organizasyonun Valilik ve Emniyet birimlerine yapılan bildirim ve izin süreçlerinin şeffaflığı ve toplantı sırasında kanunlarca zorunlu tutulan güvenlik denetimlerinin titizlikle yapılıp yapılmadığı sorularını gündeme getirmektedir.

II. Uluslararası Katılımcı Profili

Toplantıya yurt dışından katılan isimler, Doğu Türkistan davasının en kritik uluslararası temsilcilerinden oluşmaktadır. Bu kişilerin Türkiye’ye giriş çıkışları ve faaliyetleri, hassasiyetle takip edilmelidir.

Önemli Kurum Liderleri ve Temel Temsilciler

Toplantıda söz alan ve görüş bildiren bazı kilit isimler şunlardır:

Temsilci Adı	Kurumu/Unvanı	Katılım Ülkesi (Tahmini)
Turgunjan Alaudun	Dünya Uygur Kongresi Başkanı	Almanya/ABD
Nurmuhammed Türkistani	Uluslararası Doğu Türkistan Örgütleri Birliği Başkanı	Türkiye/Uluslararası
Dr. Alimjan Bugda	Doğu Türkistan Alimler Birliği Başkanı	Uluslararası
Respat Aliptekin	Dünya Uygur Kongresi Kurucu Başkanı	Avrupa
Abdulhamid Karahan	Uygur Akademisi Vakfı Başkanı	Türkiye/Uluslararası
Necati Ceylan	Uluslararası Hukukçular Birliği Başkanı	Türkiye

Akademik ve Stratejik Katılım

Toplantı, davanın yalnızca siyasi değil, aynı zamanda bilimsel ve stratejik boyutlarını da ele almıştır. Ankara Hacettepe Üniversitesi Öğretim Görevlisi Dr. Sefti Akram ve eski milletvekili Prof. Dr. Celal Erbay gibi isimlerin varlığı, organizasyonun yerel akademik ve siyasi çevrelerle de temas kurma çabasını göstermektedir. Dr. Abdullah Alim (Suudi Arabistan) ve ABD-AB  gibi isimlerin katılımı ise, fon kaynakları ve uluslararası İslami finans çevreleriyle olan bağlantıları açısından incelenmelidir.

III. Finansal Şeffaflık ve Kara Para Trafiği İddiaları

Toplantının en kritik ve incelenmesi gereken boyutu, uluslararası fonlar ve finansal faaliyetlerdir. Ciddi aktivist ve gazetecilik çevrelerinden gelen iddialar, Uygur STK’ları arasında çok büyük çaplı kara para trafiği döndüğünü ve bu fonların şeffaf olmayan yollarla Türkiye’ye girdiği yönündedir.

Yurt Dışı Fonlarının Akışı

Eldeki de Türkiye’de yapılan toplantılarla ilgili belgelere dayalı gazetecilik araştırmaları ve haberler, geçmişte ABD’den gelen Anwar Yusuf Turani ve bir çok Uygurun  isimlerin de dahil olduğu organizasyonlarda, yurtdışındaki NED gibi fonlardan şüpheli para transferleri gerçekleştirildiğini ortaya koymuştur.

Bu durum, Kocaeli’ndeki bu tür uluslararası buluşmalarda da benzer bir “kara para” riskinin veya şeffaf olmayan fon toplama faaliyetlerinin mevcut olabileceği endişesini doğurmaktadır. Nitekim Uluslar arası Camialrda çeşitli ülkelerde yaşayan Uygur Kanaat önderleri yardım adı altında Kardeşlik hareketi adı altında para yardımları yapılması hakkında sosyal medyalarda bolca videolar yayınlamaktadırlar.

Bu yardım paraları resmi yollarla derneklere gelip kayıt edilip sonradan dağıtılsa hiç bir sorun yok. Ancak bu tür yardımlar kara paralar olarak vergisiz bir şekilde dönünce ve paraların kimlere dağıtıldığı belli olmayınca işte bunda sorun var oluyor.

• Fonların Kullanımı: İddialara göre, toplanan bu büyük fonlar sadece davanın meşru giderleri için değil, aynı zamanda bazı Uygur STK’larının, Uygur Televizyon ve medya kaynaklarının maaşlarının ve operasyonel giderlerinin karşılanması için de kullanılmaktadır. Bu durum, fonların yurt dışındaki donörlerden toplanırken beyan edilen amaçlar ile Türkiye’deki gerçek kullanım amaçları arasında bir tutarsızlık olup olmadığını sorgulamayı gerektirmektedir.
• Denetim İhtiyacı: Yurt dışından gelen kişilerin bu organizasyonları inanç ve propaganda amacıyla kullanarak büyük paralar toplaması, Mali Suçları Araştırma Kurulu (MASAK) ve İçişleri Bakanlığı Dernekler Dairesi Başkanlığı tarafından acilen kapsamlı bir finansal inceleme başlatılmasını zorunlu kılmaktadır.

Sonuç ve Denetim Çağrısı

Dünya Doğu Türkistan Kardeşlik Buluşması, Doğu Türkistan davasını uluslararası alanda temsil eden önemli bir organizasyondur. Ancak, İstanbul yerine Kocaeli’nin tercih edilmesi, Türk kamuoyundan gizlenme çabası ve uluslararası fonlar ile kara para trafiği iddiaları, etkinliğin yalnızca siyasi değil, aynı zamanda ulusal güvenlik ve mali denetim açısından da hassas bir konu olduğunu göstermektedir.

İçişleri Bakanlığı, MASAK ve Emniyet Genel Müdürlüğü’nün, bu organizasyonu düzenleyen derneklerin ve katılımcıların finansal hareketlerini, yurtdışı bağlantılarını ve toplantının yasal izin süreçlerini en geniş kapsamlı şekilde mercek altına alması, devletin bu tür faaliyetler üzerindeki denetim mekanizmalarını güçlendirmesi açısından hayati önem taşımaktadır.

NOT : Haberlerimizde adı geçen kurum, kuruluş ve şahıslar; basın ahlak ilkeleri gereğince her zaman ihbar@vizyonege.com  adresimizden bize ulaşarak cevap ve düzeltme haklarını kullanabilirler.

Bizim görevimiz haber yapmaktır. Tüm haberlerimizi belge ve ispata dayalı olarak kamuoyuna sunarız.

Devletimizin ilgili kurumları da haberlerimizi inceleyerek, kanun ve yasalar çerçevesinde gereğini yerine getirir.

Amacımız hiçbir şekilde kurumlarımızı veya kişileri yıpratmak değildir. Biz yalnızca görevimiz olarak halkın haber alma hakkını yerine getiriyoruz.

UYGURLARIN STK’LARININ SOSYAL MEDYA PAYLAŞIMLARI

 Dünya Doğu Türkistan Kardeşlik Buluşması Toplantısı yapıldı28 Eylül tarihlerinde Kocaelinde 

 yaptı. Toplantı açılış konuşmasını, Doğu Türkistan Eğitim ve Dayanışma Derneği Başkanı Musacan Er

Kardeşlik Buluşması anma videosunun gösteriminin ardından Uluslararası Doğu Türkistan Örgütleri Birliği Başkanı Nurmuhammed Türkistani, Doğu Türkistan Alimler Birliği Başkanı Dr. Alimjan Bugda, Dünya Uygur Kongresi Başkanı Turgunjan Alaudun, Milli Birlik İslam Topluluğu Temsilcisi Ahmed Faruk Ergun, Dünya Uygur Kongresi Kurucu Başkanı Respat Aliptekin, Kamu figürü Abdukadir Yapchan, Doğu Türkistan Topluluğu Başkanı Ali Salih, Uluslararası Hukukçular Birliği Başkanı Necati Ceylan, Avrupa Doğu Türkistan Eğitim Topluluğu Başkanı Obulkasım Abdulaziz, Avustralya Doğu Türkistan Topluluğu Genel Sekreteri Abdulcelil Muhammed, Uygur Akademisi Vakfı Başkanı Abdulhamid Karahan, Kazak temsilcisi Alişir Halilov, Dünya Uygur Kongresi Vakfı Başkanı Abdurreşit Abdulhamid, Doğu Türkistan Federasyonu Başkanı Amir Hasan, Doğu Türkistan Cumhurbaşkanı Türkistan Araştırma Vakfı Dr. Abdukerem Bughra, Darul İman Akademisi Başkanı Mahmud Amin, yazar ve gazeteci Khalis Özdemir, İli Meşrep Vakfı Temsilcisi Jurat Ayrıca Taklimakan Uygur Yayınevi Müdürü Abduljalil Turan, Finlandiya Uygur Kültür Merkezi Başkanı Muhammad Ali Ataullah, İsveç Uygur Eğitim Derneği Temsilcisi Omar Makhsum, Aktaku Doğu Türkistan Nuzugum Kültür ve Aile Derneği Başkanı Özügyur, Danimarka Temsilcisi Abdulkhelil Avudun, Seydiyy Vakfı Başkanı Obulqasim Zerepshan ve Yeni Nesil Hareketi adına Muhammad Ali Atayurt selamlarını iletti.

Kardeşlik toplantısının  Seyyid Sirajid Aziz başkanlığındakilk öğleden sonraki oturumunda konu “Doğu Türkistan Davaları: Tüm Örgütlerin Ortak Dava İlkeleri” idi. Doğu Türkistan Alimler Birliği Başkanı Dr. Alimjan Bugda, “Doğu Türkistan Davalarında Vazgeçilmez İlkeler” konusunda konuştu.

Uluslararası Doğu Türkistan Örgütleri Birliği Başkanı Nurmuhammed Türkistan, “Doğu Türkistan Örgütleri Arasında İş Birliği Stratejisi: Yol Haritası” konusunda konuştu. Ankara Hacettepe Üniversitesi Öğretim Görevlisi ve Strateji Uzmanı Dr. Sefti Akram, “Örgütler değişen dünya koşullarında yeni zorluklarla nasıl yüzleşiyor? Deneyimler, dersler ve öneriler” konusunda konuştu .

Birinci günün öğleden sonraki ikinci oturumunda “Milli Görev: Doğu Türkistan Örgütlerinin Reformu” konusu ele alındı.

Doğu Türkistan İnsan Hakları İzleme Örgütü Başkan Yardımcısı Abdurreşit Amhaji’nin başkanlık ettiği oturumda, Avustralyalı Said Abdussalam Alim “Günümüze Doğu Türkistan’daki İslami Hareketlere Bir Bakış: Deneyimler ve Dersler”, Dr. Abdurehim Gure “Tıbbi Örgütlerin Çalışma Verimliliğini Artırmanın Yolları” ve Türkiye Radyo Televizyon Kurumu (TRT) Uygur Bölümü çalışanı gazeteci Mirkamil Kaşgari “Doğu Türkistan’ın Kurtuluşu İçin Yeni Bir Yol Haritası” konularında konuşmalar yaptı .

Kardeşlik toplantısının ikinci gününün öğleden sonraki oturumu Ömer Karacim’in hutbesiyle başladı. Ardından, Eylemci Aktevist Abdukadir Yapchan , Doğu Türkistan davası hakkında genel bir konuşma yaptı. Ardından eski milletvekili Prof. Dr. Celal Erbay bir konuşma yaptı. Ardından, İsveç Uygur Eğitim Derneği temsilcisi Ömer Makhsum‘un yönettiği “İslami Öğretiler Çerçevesinde Doğu Türkistan Davasına Bir Bakış” başlıklı bir konferans başladı.

Seydiyye Vakfı Başkanı ve Uluslararası Doğu Türkistan Örgütleri Birliği Başkan Yardımcısı Obulqasim Zarapshan, “İslam Ölçeğinde Doğu Türkistan Davası”, Prof. Dr. Ataullah Şahyar “Dini, Milli ve Irksal Perspektiflerde Kardeşlik ve Yükümlülükler” ve Seyyid Muhammed Yusuf Er, “İslami Perspektiften Davacıların Ahlakı” konularında konuşmalar yaptı .

Ardından Suudi Arabistan’dan gelen konuk Dr. Abdullah Alim, “Ortak Yargı Anlayışına Dayalı İşbirliği Yolları” konulu bir sunum yaptı. Ardından Kazakistan’dan gelen konuk Nasirdinov Yesajan bir konuşma yaparak Kazakistan’da yaşayan Uygurların genel durumu hakkında detaylı bir rapor sundu.

Kardeşlik toplantısının ikinci gününün ikinci öğleden sonraki oturumu “Doğu Türkistan Davasında Her Düzeyin Sorumluluğu” temasıyla devam etti.

Uluslararası Doğu Türkistan Örgütleri Birliği Genel Sekreteri Zikrullah Alim başkanlığında, kıdemli aktivist ve eski diplomat Şemsikamer Artsikh “Çin’e Karşı Mücadelede Etkili Yöntemler” konusunda, Örgütler Birliği Bürosu üyesi Abdussalam Taklimakan “Doğu Türkistan Davası ve Gençlik” konusunda ve Doğu Türkistan Yeni Nesil Hareketi temsilcisi Muhammed Ali Atayurt “Gençler Davada Rolünü Nasıl Etkili Bir Şekilde Oynayabilirler” konusunda konuşmalar yaptı .

Ardından serbest soru-cevap ve tartışma oturumu başladı. Prof. Dr. Nurahmet Kurban‘ın rehberliğinde, tüm konferans katılımcılarının aktif katılımıyla, Doğu Türkistan davasının sorunları, hataları ve engelleri ortaya konuldu, gerekli önlemler ve çeşitli öneriler sunuldu .

Kardeşlik toplantısının sonunda Doğu Türkistan Maarif Hareketi Şurası Başkanı Dr. Abduhalik Uygur, iki günlük toplantının kapanış konuşmasını yaparak, bu hareketin ilk çalışma günlerinden bugüne kadar kat ettiği yolu, yaşadığı iniş çıkışları, bu hareketin en önemli kurucularından merhum Abdulhakim Han Maksumhajim’in çalışmalarını ve başarılarını ve gelecekte atılması gereken adımları hatırlattı .

Daha sonra Doğu Türkistan Maarif ve Dayanışma Derneği Başkanı Musacan Er, aralarında çeşitli kuruluş başkanları, âlimler, toplum büyükleri ve gençlik temsilcilerinin de bulunduğu yaklaşık elli kişinin katıldığı konferansta sahneye çıkarak, “17. Dünya Doğu Türkistan Kardeşlik Buluşması”nın kapanış bildirisini okudu. .

Açıklamanın ardından toplantı, sona erdi