Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanlığı, Envanter Kaydını yapmamış ve Mal Alımını Hatalı Hesapta kayıt etmiş

Sayıştay Başkanlığı Müfettişlerinin 2024 Takvim Yılına ait  Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanlığı Denetiminde ,Envanter Kaydının yapılmadığını ve Resmi Defterlerinde Mal Alımı kaydının Hatalı Hesapta kayıt ettiğini tespit etmişler.

A. DENETİM GÖRÜŞÜNÜN DAYANAĞI BULGULAR
Bu bölümde, mali rapor ve tablolara verilen görüş ile ilgili olan bulgular yer almaktadır.
BULGU 1: Mal Alımının Hatalı Hesapta Muhasebeleştirilmesi ve Envanter Kaydının Yapılmaması
İdarece gerçekleştirilen mal alımı için envanter kaydı yapılmadığı ve söz konusu alımın hatalı hesap kodunda muhasebeleştirildiği tespit edilmiştir.

İdarece yürütülen 23.750.000,00 TL sözleşme bedelli Tarihi Alan Kabalak Taşı Alımı ihalesinde, satın alınan mallara ilişkin olarak varlık işlem fişi düzenlenmediği görülmüştür. Bu sebeple söz konusu mallar İdarenin taşınır envanterinde yer almamakta, dolayısıyla sayım ve takibi yapılamamaktadır.
Mezkur ihalede ayrıca söz konusu malın 150-İlk Madde ve Malzeme Hesabına kaydedilmesi gerekirken 258-Yapılmakta Olan Yatırımlar Hesabında izlendiği tespit edilmiştir.
Bulgu konusu işlem nedeniyle İdarenin 2024 yılı Bilançosundaki 150-İlk Madde ve Malzeme Hesabı ile 258- Yapılmakta Olan Yatırımlar Hesabında 28.500.000,00 TL (23.750.000,00 + Katma Değer Vergisi) tutarında hata oluşmuştur.
Sonuç olarak, İdarece yapılan mal alımlarının doğru muhasebe hesaplarında izlenmesi ve envanter kayıtlarının yapılması gerektiği değerlendirilmektedir.

2024 yılı Mali Tablolarında Olması gereken Hesaplar Neden 2025 Yılında Hesaplara işlenmiş .

Başkanlık tarafından her ne kadar Bulgu konusu tespit üzerine 30.04.2025 tarihli ve 2025-31 sıra numaralı Varlık İşlem Fişi ile 02.05.2025 tarihli ve 1355 yevmiye numaralı Muhasebe İşlem Fişi düzenlenerek gerekli taşınır ve muhasebe kaydı yapılmışsa da; 2025 yılında gerçekleşen söz konusu düzeltici kayıtların 2024 yılı Mali Tablolarında oluşan hatayı giderici bir etkisi bulunmamaktadır.

B. DİĞER BULGULAR
Bu bölümde, mali rapor ve tablolara verilen görüş ile ilgili olmayan bulgular yer almaktadır.
BULGU 1: Başkanlık Envanterine Kayıtlı Taşınırlara İlişkin Fiili Sayım Yapılmaması ve İlgili Cetvelin Kayıtlar Esas Alınarak Düzenlenmesi Başkanlık envanterine kayıtlı taşınırlara ilişkin fiili sayım yapılmadığı ve ilgili cetvelin kayıtlar esas alınarak düzenlendiği tespit edilmiştir.

Yapılan incelemelerde; Başkanlık envanterine kayıtlı taşınırların yıl sonu itibarıyla fiili sayımının yapılmadığı, bu bağlamda da “Taşınır Sayım ve Döküm Cetveli”nin fiili durum esas alınarak değil de kayıtlar üzerinden  düzenlendiği görülmüştür .

Dolayısıyla, muhasebe kayıtları ile fiili durumun karşılaştırılması ve tutarlılığın sağlanması amacıyla kesin mizan çıkarılmadan önce taşınırlara ilişkin fiili sayımın gerçekleştirilerek ilgili cetvelin bu sayım sonuçlarını gösterecek şekilde düzenlenmesi ve kayıtlarla fiili durum arasında fark çıkması halinde de bu farkların 197 veya 397 nolu hesaplar kullanılarak muhasebeleştirilmesi gerektiği değerlendirilmektedir.

197 ve 397 Nolu Hesaplar Hakkında kısa Bilgi :

197 ve 397 Nolu Hesaplar Muhasebede Geçici Kayıtlar İçin Kullanılır. Her iki hesap da Tek Düzen Hesap Planı kapsamında yer alan ve işletmelerin sayım sırasında ortaya çıkan farkları geçici olarak izlemek için kullandığı hesaplardır:

197 Sayım ve Tesellüm Noksanları Hesabının amacı açıklaması

Amaç: Envanter sırasında tespit edilen kasa, stok veya maddi duran varlık noksanlıklarını geçici olarak kaydetmek için kullanılır.
• İşleyiş:
• Noksanlık tespit edildiğinde borç olarak kaydedilir.
• Noksanlığın nedeni bulunup tahsil edilirse alacak olarak kapatılır.
• Nedeni bulunamazsa, yıl sonunda 689 Diğer Olağandışı Gider ve Zararlar Hesabına aktarılır ve Kanunen Kabul Edilmeyen Gider (KKEG) olarak  değerlendirilir.

397 Sayım ve Tesellüm Fazlaları Hesabı

Amaç: Sayım sırasında tespit edilen fazlalıkların (örneğin kasada veya stokta fazla çıkan tutarlar) geçici olarak izlenmesi için kullanılır.
• İşleyiş:
• Fazlalık tespit edildiğinde alacak olarak kaydedilir.
• Fazlalığın nedeni bulunursa ilgili hesaba aktarılır (örneğin gelir olarak).
• Nedeni bulunamazsa, yıl sonunda 649 Diğer Olağandışı Gelir ve Kârlar Hesabına aktarılır ve KKEG olarak dikkate alınmaz.

Bu hesaplar, işletmenin mali tablolarında gerçek durumu yansıtmak ve dönem sonu düzeltmeleri yapmak için kritik rol oynar.

Hatalı Kayıtların Olası Sonuçları

1. Gerçek Durumun Yansıtılamaması

• Sayım noksanı (197) veya fazlası (397) yanlış kaydedilirse, işletmenin varlıkları olduğundan az ya da fazla görünebilir.
• Bu da yanıltıcı hatalı bilanço ve gelir tablosu oluşturur.
2. Vergi ve KKEG Sorunları
• 197 hesabındaki noksanlıklar KKEG olarak giderleştirilmelidir. Hatalı kayıt, vergi matrahının yanlış hesaplanmasına neden olabilir.
• 397 hesabındaki fazlalıklar gelir olarak kaydedilmelidir. Aksi takdirde, eksik gelir beyanı söz konusu olur.

3. Denetim ve İç Kontrol Riskleri

Sayım farklarının nedenleri açıklanamıyorsa ve hesaplar doğru kullanılmazsa, denetçiler tarafından şüpheli işlem olarak değerlendirilebilir.
• Bu da iç kontrol zafiyeti ve olası cezai yaptırımlara yol açabilir.
4. Yıl Sonu Aktarımlarının Yanlışlığı • 197 → 689 (gider) • 397 → 649 (gelir) Bu aktarımlar yapılmazsa veya yanlış yapılırsa, dönem sonu kapanış işlemleri hatalı olur.

Dönem sonu Kapanış İşlemleri Hatalı olursa Bu sorun Gelecek yıllarında Açılış ve Kapanış işlemlerinin hatalı olmasına sebeb olur.

Ne Yapılmalı?

• Sayım farkları tespit edildiğinde nedenleri araştırılmalı . 
• Geçici hesaplar doğru şekilde kullanılmalı ve dönem sonunda kapatılmalı.
• Hatalı kayıtlar varsa, düzeltme fişiyle muhasebe kayıtları revize edilmelidir.

BULGU 2: Katı Atık Toplama Hizmeti İçin Ücret Tespiti ve Tahsili Yapılmaması Başkanlıkça yürütülen katı atık toplama hizmeti için herhangi bir ücret tespiti yapılmadığı gibi bu ücretin kimden ve nasıl tahsil edileceğini belirleyen bir sistemin de bulunmadığı tespit edilmiştir.

Yapılan incelemede; Tarihi Alan içerisinde yer alan 8 adet gazi köyüne ve yerleşim alanları Tarihi Alan sınırı dışında kalan Eceabat’taki 4 adet köye ait çöplerin Başkanlık tarafından düzenli olarak toplandığı ve toplanan katı atıkların çöp depolama-ayrıştırma alanlarına nakledildiği, ancak bu nakil hizmeti için herhangi bir ücret tahsilatının yapılmadığı görülmüştür.

Yukarıda yer verilen tespit üzerine Başkanlık ile Eceabat Köylere Hizmet Götürme Birliği arasında “Tarihi Alan Sınırları İçerisinde Uygulanacak Katı Atık Tarifesinin Belirlenmesi ve Başkanlığa Pay Aktarılmasına İlişkin İş Birliği Protokolü (Taslak)” düzenlenmiş .

Söz konusu Protokol ile; köy alanlarından katı atıkların toplanarak depolama sahasına taşınması hizmetinin Başkanlık tarafından, ücret tarifesinin belirlenmesi ile ücretlerin tahakkuk, takip ve tahsili işlemlerinin ise Birlik tarafından yerine getirileceği, toplam ücret tahsilinin %50’sinin Birlik tarafından Başkanlık hesabına aktarılacağı hükme bağlanmış, ayrıca Başkanlık tarafından yukarıda bahsedilen Usul ve Esaslar’da da anılan Protokol ile uyum sağlanması için gerekli değişikliklerin yapılacağı bildirilmiştir.

SONUÇ OLARAK NAKİL HİZMETİ İÇİN BİR ÜCRET ALINMADIĞI İÇİN kAMU ZARARINA SEBEB OLUNMUŞTUR.

BULGU 3 : Başkanlık Gelirleri Arasında Sayılan İdare Paylarının Tahsilat Süresinde Belirsizlik Olması

6546 sayılı Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alanı Hakkında Bazı Düzen lemeler Yapılmasına Dair Kanun’un 10’uncu maddesinin ikinci fıkrasının (ç) bendinde düzenlenen İdare paylarının, Başkanlık hesabına ne kadar süre içinde yatırılacağına ilişkin bir hüküm bulunmadığı tespit edilmiştir.

İdare paylarının tahsilat tutarları ve tahsilat tarihlerine ilişkin incelemelerde; yukarıdaki mevzuat hükmü uyarınca pay aktaran kurumlardan birinin 2015-2022 yıllarına ait kesinleşmiş bütçe gelirleri üzerinden hesaplanan İdare paylarını bir ila altı yıl arasında değişen sürelerde (Örneğin, 2017 yılına ait 1.498.123,70 TL, 2018 yılına ait 1.778.719,29 TL, 2019 yılına ait 1.852.371,12 TL, 2020 yılına ait 1.977.546,05 TL ve 2021 yılına ait 2.326.677,82 TL
tutarındaki İdare paylarını 2023 yılının ikinci altı aylık döneminde) Başkanlık hesabına yatırdığı .

Ancak alacağın ödenmesi gereken son tarih belli olmadığından içinde bulunulan enflasyonist döneme rağmen söz konusu alacaklar için herhangi bir faiz tahakkuk ettirilemediği görülmüştür.

Başkanlık tarafından yukarıda yer verilen tespit üzerine 6546 sayılı Kanun’da düzenleme yapılabilmesi için hazırlanan “Kanun Değişikliği Taslağı”nın 2’nci maddesine hüküm konulmuş olup, söz konusu Taslağa ilişkin “Karşılaştırma Cetveli” tarafımıza sunulmuştur.
Sonuç itibarıyla, gerek tahsilatta yaşanabilecek gecikmeler durumunda faiz yaptırımı uygulanabilmesi gerekse alacağın dava / icra yoluyla takip edilebilir hale geleceği zamanın tespit edilebilmesi için söz konusu İdare paylarının en geç hangi tarihe kadar Başkanlık hesabına yatırılacağını belirleyen mevzuat çalışmasının ivedilikle tamamlanmasında fayda olacağı değerlendirilmektedir.

Haber kaynak: Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanlığı 2024 Yılı Sayıştay Düzenlilik Denetim Raporu

NOT : Haberlerimizde adı geçen kurum, kuruluş ve şahıslar; basın ahlak ilkeleri gereğince her zaman ihbar@vizyonege.com adresimizden bize ulaşarak cevap ve düzeltme ve Bizimle Ropörtaj haklarını kullanabilirler.

Bizim görevimiz haber yapmaktır. Tüm haberlerimizi belge ve ispata dayalı olarak kamuoyuna sunarız. Devletimizin ilgili kurumları da haberlerimizi inceleyerek, kanun ve yasalar çerçevesinde gereğini yerine getirir.

Amacımız hiçbir şekilde kurumlarımızı veya kişileri yıpratmak değildir. Biz yalnızca görevimiz olarak halkın haber alma hakkını yerine getiriyoruz.